“Γονιός δεν είναι αυτός που γεννά ένα παιδί, αλλά αυτός που το αναθρέφει, το μεγαλώνει, το νοιάζεται”
Η υιοθεσία ενός παιδιού είναι μια σοβαρή και πολύ υπεύθυνη απόφαση. Προκύπτει από την επιθυμία δυο ενηλίκων να αποκτήσουν παιδί, αλλά όλοι οι υπόλοιποι τρόποι δεν είναι εφικτοί. Ταυτόχρονα όμως, η απόφαση αυτή βγάζει ένα παιδί από ένα δύσκολο οικογενειακό περιβάλλον και από τη ζωή του σε ένα ίδρυμα.
Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε αυτή την κατάσταση;
Μπαίνοντας στη διαδικασία της υιοθεσίας, οι μέλλοντες γονείς θα πρέπει να είναι καλά ενημερωμένοι, συνειδητοποιημένοι και απόλυτα έτοιμοι να δεχθούν στο σπίτι το παιδί. Στη συνέχεια, μαζί με το παιδί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τα θέματα που θα προκύψουν. Οι γονείς οφείλουν να είναι συνεχώς σε επαφή με παιδοψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και άτομα τα οποία εξειδικεύονται σε θέματα υιοθεσίας, ώστε να τους ενημερώνουν σχετικά με το πώς πρέπει να διαχειρίζονται τις καταστάσεις σχετικά με την κοινή τους διαβίωση με τον καλύτερο τρόπο προς όφελος του παιδιού.
Ένα υιοθετημένο παιδί είναι ευάλωτο και ενδεχομένως να αντιμετωπίσει ψυχολογικά προβλήματα. Όσο συνειδητοποιεί πως η βιολογική του οικογένεια το έχει εγκαταλείψει, τόσο θα βιώνει έντονα συναισθήματα όπως αυτά της απώλειας και της απόρριψης. Θα αποκτά έντονη επιθυμία να μαθαίνει σχετικά με αυτό και συνεχώς θα ρωτά: “Γιατί; Πως; Ποιοι είναι οι βιολογικοί γονείς; Που βρίσκονται;”
Όλα αυτά τα ερωτήματα θα το βασανίζουν και η αδυναμία τους να απαντηθούν θα το κάνουν να αισθάνεται κατάθλιψη, απελπισία, ενοχή και θυμό. Τα συναισθήματα αυτά σταδιακά θα το οδηγούν σε έλλειψη αυτοεκτίμησης και αρνητική εικόνα για τον εαυτό του. Ίσως αρχίσει να φοβάται και την αντίδραση των άλλων γύρω του. Τι σκέφτονται για εκείνο; Τι θα νομίζουν; Μήπως το κοροϊδεύουν;
Εδώ βρίσκεται και ο σπουδαίος ρόλος των θετών γονιών. Για την επούλωση όλων αυτών των πληγών, πρέπει να δημιουργηθεί ένα σταθερό, στοργικό, γεμάτο ασφάλεια και πολλή αγάπη οικογενειακό περιβάλλον. Το περιβάλλον όμως αυτό δεν είναι το μοναδικό που παίζει ρόλο στις πρώιμες αρνητικές εμπειρίες. Το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο επιδρά στη συγκρότηση της ταυτότητας του υιοθετημένου παιδιού. Πολλές φορές το κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσεται το παιδί (συγγενείς, φίλοι, γειτονιά, σχολείο κλπ.) μπορεί να το κάνουν να αισθανθεί διαφορετικό και περιθωριοποιημένο. Το παιδί νιώθει πως πρέπει να καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια προκειμένου να ενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο και να γίνει αποδεκτό.
Για αυτό το λόγο θέτοντας γερές βάσεις στο παιδί και δείχνοντας του αγάπη σεβασμό και γερά θεμέλια για να πατήσει στα πόδια του θα είναι πιο εύκολο για εκείνο με τη σειρά του να αντιμετωπίσει τέτοιες καταστάσεις που θα συναντήσει στην πορεία της ζωής του. Επομένως, καλό θα είναι να γνωρίζει το παιδί από την αρχή για την κατάσταση αυτή, έτσι ώστε χρόνο με το χρόνο να το αποδέχεται, να μάθει να ζει με αυτό και να μην γκρεμιστεί ο κόσμος του και η εμπιστοσύνη του σε εσάς ξαφνικά μια μέρα μαθαίνοντας πως είναι υιοθετημένο.
Μπορεί τα υιοθετημένα παιδιά να εμφανίσουν μαθησιακές δυσκολίες;
Έρευνες έχουν δείξει πως ανάλογα με την ηλικία του παιδιού που έχει γίνει η υιοθεσία υπάρχουν πιθανότητες να αναπτύξει κάποιες μαθησιακές δυσκολίες ή προβλήματα συμπεριφοράς. Για παράδειγμα οι σχολικές επιδόσεις του παιδιού δεν επηρεάζονται εάν η υιοθεσία έχει γίνει έως την ηλικία των 18 μηνών. Περισσότερες πιθανότητες εμφάνισαν τα παιδιά των οποίων η υιοθεσία έγινε μεταξύ 18 μηνών – 3 ετών, ενώ μετά τα 4 έτη τα παιδιά εμφάνισαν διαταραχές συμπεριφοράς.
Τα μετέπειτα προβλήματα εξαρτώνται από το οικογενειακό περιβάλλον και από την ποιότητα της σχέσης με τους θετούς γονείς. Το κάθε παιδί όμως έχει το δικό του χαρακτήρα και τη δική του συμπεριφορά, άρα βιώνει το καθετί με διαφορετικό τρόπο. Επομένως χρειάζεται διαφορετικό χειρισμό και αντιμετώπιση.
Ποιες δυσκολίες μπορούν να εμφανιστούν;
Ερωτήματα και σκέψεις όπως:
– “Νιώθω αμήχανα στα γενέθλιά μου”…
– “Θέλω να μου μιλάτε για την φυσική μου οικογένεια”…
– “Όταν φέρομαι άσχημα και ξεσπάω, να με καταλαβαίνετε και να με αγαπάτε”…
– “Φοβάμαι μήπως με εγκαταλείψετε κι εσείς”…
– “Με αγαπάτε όπως θα αγαπούσατε το δικό σας παιδί;”…
Είναι μερικά από αυτά που θα κληθείτε να αντιμετωπίσετε και θα πρέπει να είστε ψυχολογικά προετοιμασμένοι.
Η υιοθεσία παρότι προκύπτει από μια επώδυνη τραυματική εμπειρία και από την πλευρά των γονιών που δεν μπόρεσαν να αποκτήσουν δικό τους παιδί και από την πλευρά των παιδιών που τα εγκατέλειψαν οι βιολογικοί τους γονείς, μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία και να κάνει ευτυχισμένες και τις δυο πλευρές. Αποτελεί μια πράξη άξιας θαυμασμού και με την βοήθεια των ειδικών μπορεί να δημιουργηθεί ένα επιτυχημένο άτομο με ίσες πιθανότητες ευημερίας με τους υπόλοιπους.
Πηγή: Μπούκουρος, Δ ‘’Κλινικός ψυχολόγος- ψυχοθεραπευτής’’
Κωνσταντίνα Δημητριάδου
Εκπαιδευτικό προσωπικό των ΚΔΑΠ ”Μεγαλώνουμε Μαζί” – MSc στις Επιστήμες της Αγωγής του ΑΠΘ
