Οι δυσμενείς συνθήκες που βιώνουμε εξαιτίας της πανδημίας φανερώνουν περισσότερο παρά ποτέ την εγγενή ανάγκη του ανθρώπου για φιλία και συντροφικότητα. Μία ανάγκη που καταπιέζεται εντόνως στη σύγχρονη εποχή από ποικίλους παράγοντες, όπως για παράδειγμα οι συνεχείς κοινωνικές μεταβολές, η υπέρμετρη χρήση των νέων τεχνολογιών, η επικέντρωση της προσοχής στην απόκτηση αγαθών και ο φόβος των ατόμων για τους πολιτισμικούς «άλλους».

Έτσι, έχει δημιουργηθεί ένα καθεστώς αποξένωσης, το οποίο επιδρά σε πολύ μεγάλο βαθμό στη ψυχολογία και τη νοοτροπία των σημερινών παιδιών. Αυστηρά προγράμματα που αποσκοπούν στην απόκτηση απαραίτητων εφοδίων για το μέλλον έχουν αντικαταστήσει το ελεύθερο παιχνίδι στις παλιές αλάνες και γειτονιές. Ηλεκτρονικά μέσα και εφαρμογές, εύκολα σε πρόσβαση και διαχείριση, έχουν πάρει τη θέση των εκ του σύνεγγυς διαπροσωπικών σχέσεων. Αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου είναι η ανάπτυξη ατομικιστικών και ανταγωνιστικών στάσεων και ο σχηματισμός ενός μεγάλου συναισθηματικού ελλείμματος σε παιδιά και εφήβους.

Συνεπώς, κρίνεται αναγκαίο γονείς και εκπαιδευτικοί να αποστασιοποιηθούν από τη φιλοσοφία του σύγχρονου απομονωτικού κοινωνικού γίγνεσθαι και να προσπαθήσουν να βοηθήσουν τους νέους να συνάψουν ουσιαστικές φιλίες. Μία τέτοια προσπάθεια, όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης, απαιτεί χρόνο και καλλιέργεια δεξιοτήτων και αντιλήψεων που σχετίζονται με την εμπιστοσύνη, την ενσυναίσθηση, την ειλικρίνεια, το σεβασμό στη διαφορετικότητα και την ανιδιοτέλεια. Στη βάση αυτών των στοιχείων μπορούν να προκύψουν πραγματικές φιλίες, που δε θα σχετίζονται με ωφελιμιστικές διαθέσεις και πρόσκαιρες απολαύσεις.

Επιπρόσθετα, γονείς και εκπαιδευτικοί οφείλουν να διερευνούν τις εσωτερικές ανάγκες και ενδιαφέροντα των παιδιών, έτσι ώστε να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή τους σε ομάδες ατόμων με κοινές επιθυμίες και προσανατολισμούς. Ακόμα, είναι αναγκαίο τα περιβάλλοντα στα οποία συμμετέχουν οι μαθητές να είναι φιλικά, χαλαρά και υποστηρικτικά, προκειμένου να υπάρξουν τα κατάλληλα συναισθήματα ασφάλειας και αυτοπεποίθησης, που απαιτούνται για την επικοινωνία και την πραγματοποίηση κοινωνικών επαφών.

Τέλος, μέσα από διδακτικές πρακτικές και σχετικές στρατηγικές αποφάσεις, πρέπει οι δάσκαλοι να μεταλαμπαδεύουν στα παιδιά ικανότητες που θα τους επιτρέπουν να αναγνωρίσουν την αξία της φιλίας, το ιδιαίτερο και ξεχωριστό πολιτισμικό φορτίο των άλλων, την αναγκαιότητα ύπαρξης της σύγχρονης τεχνολογίας ως μέσου και όχι ως αυτοσκοπού και την υπεροχή των ανθρώπων έναντι των υλικών αγαθών.

Δύο ερωτήματα που μπορούν να αποτελέσουν «επίλογο» του παρόντος άρθρου είναι τα εξής:

«Αν ένα παιδί είναι αναγκασμένο, λόγω των απαιτήσεων του σήμερα, να συμμετέχει σε ένα πλήθος δραστηριοτήτων, που θα βρει το χρόνο να συνάψει ισχυρές φιλίες;», «Αν δεν υπάρχουν αλάνες και ασφαλείς γειτονιές, τότε που μπορεί ένα παιδί να βρει φίλους;».

Το πρώτο ερώτημα απαντάται από τη διαμόρφωση ανθρώπων που δεν αντιλαμβάνονται το σχολείο, το φροντιστήριο, το κολυμβητήριο μόνο ως πηγές μάθησης και απόκτησης ικανοτήτων, αλλά και ως περιβάλλοντα διάδρασης με κοινωνικές προεκτάσεις. Το δεύτερο ερώτημα μπορούμε να το απαντήσουμε εμείς, τα μέλη του Κέντρου Δημιουργικής Απασχόλησης «Μεγαλώνουμε Μαζί», καθώς κεντρικός μας στόχος είναι η δόμηση ενός ασφαλούς και χαλαρωτικού περιβάλλοντος, το οποίο αξιοποιεί το παιχνίδι, το διττό διδακτικό και ψυχαγωγικό ρόλο των εκπαιδευτικών, τη μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων και το εκτενές ηλικιακό εύρος του μαθητικού κοινού, προκειμένου να αναδειχθούν ειλικρινείς ανθρώπινες σχέσεις ανάμεσα στα παιδιά, απομακρυσμένες από συνθήκες εξαναγκασμού, βαθμοθηρίας και στερεοτύπων.

«Η φιλία είναι μια ψυχή που κατοικεί σε δύο σώματα» Αριστοτέλης, 384-322 π.Χ., Αρχαίος Έλληνας Φιλόσοφος

Δάσκαλος Δημοτικής Εκπαίδευσης – MSc στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση – Εκπαιδευτικό προσωπικό των ΚΔΑΠ ”Μεγαλώνουμε Μαζί”