Να συμπεριφέρεσαι σε ένα παιδί σαν να είναι ήδη ο άνθρωπος που είναι ικανό να γίνει – Haim Ginott

Είναι απόλυτα φυσιολογικό για έναν γονέα να θέλει να φροντίζει το παιδί του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και να προσπαθεί να το προστατεύσει από κάθε είδους δυσάρεστες καταστάσεις, δημιουργώντας του ένα αίσθημα ασφάλειας και προστασίας, ώστε να εξελιχθεί ομαλά η προσωπικότητά του σε ένα ήρεμο και υγιές περιβάλλον. Ωστόσο, τα όρια μεταξύ της κανονικής φροντίδας και της υπερπροστασίας είναι δυσδιάκριτα για ορισμένους γονείς, με αποτέλεσμα όχι μόνο να μη βοηθούν, αλλά αντιθέτως, να στέκονται εμπόδιο στη διαδικασία ωρίμανσης του παιδιού με οποιαδήποτε συνέπεια μπορεί επιφέρει αυτό και στην ενήλικη ζωή του.

Χαρακτηριστικά των υπερπροστατευτικών γονέων και η επίδρασή τους στο παιδί

Πολύ συχνά, οι υπερπροστατευτικοί γονείς αποθαρρύνουν το παιδί τους στο να συμμετέχει σε διάφορες σωματικές δραστηριότητες, από φόβο μήπως χτυπήσουν ή πονέσουν. Κάτι τέτοιο, στερεί από το παιδί τη χαρά του παιχνιδιού, παρεμποδίζεται η ανάπτυξη των κοινωνικών του δραστηριοτήτων και μακροπρόθεσμα, θα συνεχίσει ως ενήλικος να έχει χαμηλή κοινωνική δραστηριότητα, παρουσιάζοντας δυσκολίες στη συναναστροφή με άλλα άτομα. Είναι πιθανό, τέτοια άτομα, κατά την ενήλικη ζωή, να συνάψουν σχέση με έναν σύντροφο εξίσου υπερπροστατευτικό με τους γονείς τους, καθώς θα επιζητούν έντονα την παρέμβαση και την φροντίδα των άλλων ώστε να νιώθουν ασφαλείς και ευτυχισμένοι.

Στην προσπάθειά τους να μη βιώσει το παιδί τους στενοχώρια, θλίψη και αποτυχία, παίρνουν αποφάσεις, που θα έπρεπε να παίρνουν τα ίδια τα παιδιά. Υποκαθιστούν το παιδί τους σχεδόν σε ο,τιδήποτε πρόκειται να κάνει, προκαλώντας του μια αίσθηση προσωπικής ανεπάρκειας που οδηγεί σε παραγωγή έντονου στρες για καθετί που το περιβάλλει. Τα παιδιά μεγαλώνουν αδυνατώντας να διαχειριστούν δύσκολες και απαιτητικές καταστάσεις σε έναν κόσμο, ο οποίος πέραν της ακτίνας δράσης του γονέα, φαντάζει σκληρός, άδικος και επικίνδυνος.

Ένα ακόμη σύνηθες χαρακτηριστικό των υπερπροστατευτικών γονέων είναι η προθυμία τους να δικαιολογούν οποιαδήποτε πράξη και συμπεριφορά του παιδιού, λάθη ή αποτυχίες, μεταθέτοντας ευθύνες σε άλλα άτομα, όπως είναι οι εκπαιδευτικοί, άλλα παιδιά και γονείς, συνθέτοντας μια εικόνα που δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα αλλά σε έναν κόσμο επίπλαστο, δίχως συνέπειες και απογοητεύσεις. Η μεγαλύτερη μερίδα των ενήλικων ανθρώπων που αδυνατούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τις δύσκολες και απαιτητικές καταστάσεις της ζωής τους, προέρχονται, κατά κύριο λόγο, από οικογένειες που δεν κατάφεραν να τους βοηθήσουν να εντοπίσουν και να θέσουν, οι ίδιοι, σε λειτουργία τους απαραίτητους μηχανισμούς άμυνας ώστε να προστατευτούν, κατά την παιδική τους ηλικία.

– Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Το σημαντικότερο πράγμα που πρέπει να επιδιώξουν οι γονείς για τα παιδιά τους είναι η ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης και της αυτονομίας. Για να γίνουν τα παιδιά ανεξάρτητα όντα και να αποκτήσουν θάρρος στο να διεκδικούν και να κατακτούν αυτό που θέλουν, χρειάζονται ευκαιρίες που θα προωθούν την εξερεύνηση του περιβάλλοντός τους, δίχως τη συνεχή παρέμβαση των γονέων. Ακόμη, οι γονείς οφείλουν να παραχωρήσουν χώρο και χρόνο στα παιδιά τους ώστε να μπορέσουν να πειραματιστούν, να ρισκάρουν, να νιώσουν την ήττα και την απογοήτευση, να πέσουν και να ξανασηκωθούν. Καθετί μπορεί να λειτουργήσει ως μια πολύτιμη εμπειρία, που αθροιστικά με άλλες οδηγούν στη διαμόρφωση μιας ισχυρής προσωπικότητας, ικανής να ανταπεξέλθει απέναντι σε κάθε πρόκληση.

Η θέση του γονέα οφείλει να είναι δίπλα στο παιδί και όχι πάνω από αυτό, απολαμβάνοντας μαζί του κάθε βήμα, κάθε εμπειρία που προσφέρει απλόχερα η ζωή. Οφείλουμε να δημιουργούμε άξιους ενήλικες, με εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και τις δυνατότητές τους. Αξίζει να θυμόμαστε πως η ζωή έχει πολύ περισσότερο ενδιαφέρον όταν την αφήνουμε να μας εκπλήσσει, είτε ευχάριστα είτε δυσάρεστα, χαρίζοντάς μας απροσδόκητες στιγμές και έντονα συναισθήματα!

Τα παιδιά δε διαφέρουν πολύ από τους χαρταετούς. Είναι φτιαγμένα να πετάνε. Χρειάζονται όμως τον αέρα – απεριόριστη αγάπη, εμπιστοσύνη και ενθάρρυνση – Gigi Graham Tchividjian

Παιδαγωγός – “Κοινωνία, εκπαίδευση και παιδαγωγική” MSc – Εκπαιδευτικό προσωπικό των ΚΔΑΠ ”Μεγαλώνουμε Μαζί”