«Παίζοντας» είναι η απάντηση στην ερώτηση, «Πώς δημιουργείται κάτι καινούριο;» Jean Piaget

Τι πιο φυσιολογικό από το να βλέπει κανείς παιδιά να παίζουν και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους; Το παιχνίδι, άλλωστε, ορίζεται ως το πιο σημαντικό μέσο κοινωνικοποίησης και συναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού, αφού το καθιστά πιο αυτόνομο, αποκτώντας ταυτόχρονα εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Η δημιουργία δεσμών φιλίας με άλλα συνομήλικα άτομα και το ομαδικό παιχνίδι μπορεί να αποτελέσει μια ουσιαστική πηγή εμπειριών, που θα βοηθήσουν το παιδί να αναπτύξει κοινωνικές αξίες και να βαδίσει με ασφάλεια και αυτοπεποίθηση προς την ενήλικη ζωή.

Το παιδί μέχρι, κυρίως, και τα δύο του χρόνια προτιμά το πιο μοναχικό και εγωκεντρικό παιχνίδι, χρησιμοποιώντας διάφορα αντικείμενα, τα οποία δυσκολεύεται να μοιραστεί με άλλους. Παρ΄όλα αυτά, μετά τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του, αρχίζει τις εκούσιες επαφές του με άλλα παιδιά, νιώθοντας την ανάγκη να έρθει σε επαφή με συνομήλικούς του, διεκδικώντας το δικό του χώρο εκτός του οικογενειακού του περιβάλλοντος. Τότε είναι που μαθαίνει να ακολουθεί κοινωνικούς κανόνες, να μοιράζεται και να συνεργάζεται.

Ωστόσο, μερικά παιδιά εξακολουθούν, καθώς μεγαλώνουν, να προτιμούν να παίζουν περισσότερο μόνα τους, επιζητώντας χρόνο κυρίως με τον εαυτό τους. Συχνά, οι γονείς αλλά και πολλοί εκπαιδευτικοί, αντιλαμβανόμενοι μια τέτοια συνήθεια από την πλευρά του παιδιού, εκφράζουν σκέψεις ανησυχίας και προβληματισμού.

Πόσο ανησυχητικό μπορεί να είναι; Ποιοι λόγοι κρύβονται πίσω από μια τέτοια συμπεριφορά;

Τα μοναχικά παιδιά μπορεί να είναι ιδιαίτερα χαρισματικά και ευφυή. Συχνά, τα αυξημένα επίπεδα ικανοτήτων είτε τα παρακινούν στη συναναστροφή με μεγαλύτερα παιδιά είτε σε κοινωνική απομόνωση, λόγω μη κοινών ενδιαφερόντων με τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας τους. Συνήθως φτιάχνουν φανταστικά σενάρια και διαλόγους, δημιουργούν παιχνίδια ρόλων, χωρίς εξωτερική βοήθεια ή παρακίνηση.

Αυτή βέβαια είναι μόνο η μία όψη του ζητήματος. Πολλές φορές το παιδί γίνεται μοναχικό εξαιτίας των αδυναμιών που έχει ή νομίζει ότι έχει. Ίσως κάποια παιδιά δυσκολεύονται στην επικοινωνία με άλλα παιδάκια ή πιστεύουν πως κάποια «αδυναμία» ή συνήθειά τους μπορεί να προκαλέσει τη δυσανασχέτηση των άλλων ή τα επικριτικά τους σχόλια. Σε αυτό το σημείο είναι που κρίνεται απαραίτητη η βοήθεια από τη μεριά των γονέων.

Ας μην ξεχνάμε, όμως, πως η επιλογή του να παίζει κάποιο παιδί μόνο του πολύ πιθανόν να σχετίζεται με τον χαρακτήρα του και το γεγονός ότι μπορεί να είναι αρκετά ντροπαλό και εσωστρεφές. Στις περιπτώσεις που το παιδί εμφανίζει σε πολύ έντονο βαθμό την τάση να απομονώνεται και να απέχει από τις κοινωνικές του συναναστροφές οφείλουμε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί ως προς την αντιμετώπιση της κατάστασης!

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί;

– Συζητήστε μαζί του και ακούστε τι έχει να σας πει.

– Ενθαρρύνετε από νωρίς το παιδί να δημιουργεί φιλίες και να επιδιώκει συναντήσεις με φίλους σε τακτά χρονικά διαστήματα.

– Σεβαστείτε τον χαρακτήρα του παιδιού και μην το συγκρίνετε με άλλα παιδιά που μπορεί να εμφανίζουν μια πιο έντονη κοινωνικότητα.

– Ξεκινήστε με επισκέψεις άλλων παιδιών στο σπίτι σας, αφού μπορεί να είναι πιο εύκολο για το παιδί να κάνει παρέα με κάποιον φίλο του σε ένα πιο ασφαλές και οικείο περιβάλλον.

– Πρέπει το παιδί να αισθάνεται την αγάπη και την υποστήριξή σας.

– Προτείνετέ του συχνά δραστηριότητες στις οποίες να μην υπάρχει η δυνατότητα να αισθανθεί αποκομμένο και μοναχικό.

Σε ειδικές περιπτώσεις, μη διστάσετε να ζητήσετε τις συμβουλές κάποιου ψυχολόγου. Όσο πιο νωρίς αντιμετωπιστούν κάποιες καταστάσεις, τόσο πιο καλά αποτελέσματα μπορούν να επιτευχθούν!

«Τα παιδιά χρειάζονται το χρόνο και την ελευθερία να παίξουν. Το παιχνίδι δεν είναι πολυτέλεια. Το παιχνίδι είναι ανάγκη». Kay Redfield Jamison

Παιδαγωγός – “Κοινωνία, εκπαίδευση και παιδαγωγική” MSc – Εκπαιδευτικό προσωπικό των ΚΔΑΠ ”Μεγαλώνουμε Μαζί”