“Η κακοποίηση των παιδιών δεν πρόκειται να εξαφανιστεί, όμως το 90% αυτής μπορεί να αποφευχθεί” Karen Adams
Όσο τρομακτική και αποκρουστική μπορεί να είναι η σκέψη στο μυαλό ενός γονέα ότι το παιδί του ίσως κάποια στιγμή πέσει θύμα ανάρμοστης συμπεριφοράς ή σεξουαλικής παρενόχλησης από κάποιον, τόσο αναγκαίο είναι να γίνεται από αρκετά νωρίς η συζήτηση σχετικά με την ασφάλεια των παιδιών, μαζί με τα ίδια τα παιδιά. Μαθαίνοντας στα παιδιά πώς να αποφεύγουν πιθανούς κινδύνους αλλά και τι μπορούν να κάνουν εάν βρεθούν σε μια ενδεχόμενη απειλητική κατάσταση, τα προετοιμάζουμε ώστε να ξέρουν πώς να αντιδράσουν σε ο,τιδήποτε συμβεί, τη στιγμή που δε θα είμαστε παρόντες για να τα προστατεύσουμε.
Σε ποια σημεία πρέπει να εστιάσουμε;
Πρέπει να βοηθήσουμε το παιδί στο να μάθει να ξεχωρίζει το «καλό» από το «κακό» άγγιγμα. Οφείλουμε να το διδάξουμε πως οποιαδήποτε στιγμή αισθανθεί άβολα με κάποιο άγγιγμα ή κάποια κίνηση ενός ατόμου προς εκείνο, αυτό που πρέπει να κάνει είναι να ενημερώσει οπωσδήποτε κάποιον μεγαλύτερο, στον οποίο έχει εμπιστοσύνη και να του εξηγήσει τι έγινε και ποια τα συναισθήματά του. Σε αυτό το σημείο, πρέπει να τονιστεί πως κύρια προϋπόθεση για να εκμυστηρευτεί ένα τέτοιο συμβάν στους γονείς του ή σε κάποιο άλλο οικείο πρόσωπο, το παιδί θα πρέπει να εμπιστεύεται το περιβάλλον του και να νιώθει άνετα ως προς το να μιλήσει χωρίς φόβο για ο,τιδήποτε συμβαίνει στη ζωή του.
Ακόμη, είναι πολύ σημαντικό να εξηγήσουμε στο παιδί πως «απειλή» δεν αποτελεί μόνο κάποιος άγνωστος. Πολύ συχνά, δυστυχώς, μια απρεπή προς το παιδί συμπεριφορά, μπορεί να προέλθει από άτομα του οικείου περιβάλλοντος με τα οποία, ενδεχομένως, και να έχει πολύ συχνή επαφή και επικοινωνία.
Επίσης, η λέξη «άγνωστος» μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στα παιδιά και να παρερμηνευτεί από τα ίδια. Είναι πολύ πιθανό η εικόνα του «άγνωστου» που θα δημιουργήσουν στο μυαλό τους τα παιδιά, να είναι εκείνου του ανθρώπου που έχει μία κάπως αποκρουστική όψη ή δείχνει «κακός» και «περίεργος». Όμως, μέσα από πολλές έρευνες έχει διαπιστωθεί πως είναι πιο πιθανό για τα παιδιά να ακολουθήσουν κάποιον που φαίνεται φιλικός και αρκετά πειστικός ως προς το ύφος και τον λόγο του (π.χ. μπορεί να ζητήσει από κάποιο παιδί ευγενικά βοήθεια για ένα σκυλάκι που έχει χαθεί). Πρέπει να γίνει κατανοητό πως όταν λέμε στα παιδιά να μην εμπιστεύονται τους αγνώστους, στην ουσία τους δημιουργούμε την εντύπωση πως μπορούν να εμπιστεύονται οποιονδήποτε ήδη γνωρίζουν, ακόμη και κάποιον γείτονα ή τον σερβιτόρο στο καφέ/εστιατόριο που με την οικογένειά τους επισκέπτονται συχνά.
Εξίσου αναγκαίο είναι να μάθουμε στο παιδί ότι έχει πάντα το δικαίωμα να πει «όχι» και να μην αφήσει κάποιον να εισβάλλει στον προσωπικό του χώρο, είτε βρίσκεται στο σπίτι είτε σε οποιοδήποτε εξωτερικό μέρος, χωρίς να υπάρχει κάποιος γονέας ή κηδεμόνας παρών. Σίγουρα, οι περισσότεροι γονείς, προτρέπουν τα παιδιά τους να είναι υπάκουα και να σέβονται τους μεγαλύτερους, παρ΄ όλα αυτά θα πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι σε συγκεκριμένες περιπτώσεις έχουν την επιλογή να μην επιτρέψουν σε κάποιον να τα αγγίξει ή να μιλήσει μαζί τους και γενικά να τα προσεγγίσει με οποιονδήποτε τρόπο.
Επικίνδυνη μπορεί να είναι ακόμη και η ενασχόληση με το διαδίκτυο, όταν πρόκειται για μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά. Πρέπει να προσπαθούμε να είμαστε ενήμεροι για τις τεχνολογικές εξελίξεις και να διατηρούμε την εποπτεία στο υλικό στο οποίο έχει πρόσβαση το παιδί. Είναι πολύ εύκολο να προσεγγίσει κάποιος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα παιδί και να διαδοθεί προσωπικό υλικό ανεξέλεγκτα, χωρίς τη συγκατάθεση του ίδιου του παιδιού με απώτερο σκοπό την εκμετάλλευση και το διασυρμό.
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το να εμφυσούμε στα παιδιά τον φόβο δε βοηθάει σε τίποτα! Είναι ευθύνη μας να μεγαλώσουμε παιδιά με θάρρος, που δε θα διστάσουν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους απέναντι σε ο,τιδήποτε κληθούν να αντιμετωπίσουν, υπενθυμίζοντάς τους πως είμαστε στο πλάι τους για ό,τι χρειαστούν! Χτίζουμε σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά και διαύλους επικοινωνίας από πολύ μικρή ηλικία, ώστε να μπορούν πάντα να απευθύνονται σε εμάς.
Βασιλεία Καραφυλίδου
Παιδαγωγός – “Κοινωνία, εκπαίδευση και παιδαγωγική” MSc – Εκπαιδευτικό προσωπικό των ΚΔΑΠ ”Μεγαλώνουμε Μαζί”