«Η επικοινωνία είναι η ουσία της ανθρώπινης ζωής» Janice Light
Λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τις διαταραχές του λόγου, της ομιλίας, της φωνής, της επικοινωνίας αλλά και της κατάποσης. Τα αίτια εκδήλωσης των παραπάνω διαταραχών ποικίλουν και μπορεί να αφορούν σε γενετικούς, νευρολογικούς, ψυχολογικούς ή και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Όσο πιο νωρίς διαπιστωθεί και διαγνωστεί ένα οποιοδήποτε πρόβλημα σχετικά με την ομιλία του παιδιού, τόσο πιο γρήγορα και επιτυχή θα είναι τα αποτελέσματα της εξέτασης και της επιστημονικής αντιμετώπισης του ζητήματος από την πλευρά του λογοθεραπευτή.
Η ανάπτυξη της γλώσσας είναι πολύ σημαντική, καθώς μέσα από αυτήν το παιδί μπορεί να μοιράζεται τις σκέψεις αλλά και τις ανάγκες του με τον περίγυρό του και να γίνεται κατανοητό. Το πόσο γρήγορα αναπτύσσεται η ομιλία ενός παιδιού εξαρτάται, συχνά, από το φύλο – τα κορίτσια, συνήθως, παρουσιάζουν πιο γρήγορη γλωσσική ανάπτυξη από τα αγόρια – αλλά και από τα γλωσσικά ερεθίσματα του περιβάλλοντός του. Σίγουρα, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης, ωστόσο, υπάρχουν κάποια αναπτυξιακά ορόσημα, τα οποία εάν καθυστερήσει ένα παιδί να τα κατακτήσει, τότε σίγουρα οφείλουμε να αναζητήσουμε βοήθεια από κάποιον ειδικό.
Ποια είναι τα σημάδια σε κάθε ηλικιακή φάση;
Βρεφική ηλικία
Κατά τη βρεφική ηλικία εστιάζουμε στη βλεμματική επαφή και στις αντιδράσεις και εκφράσεις του προσώπου, αφού η επικοινωνιακή ικανότητα των βρεφών είναι αρκετά περιορισμένη. Όταν δεν αντιδρά σε θορύβους που μπορεί να ακούει, δεν έχει βλεμματική επαφή με αυτόν που του μιλάει και απουσιάζει η παραγωγή βαβίσματος (φωνούλες), τότε πολύ πιθανό να υπάρχει κάποιο βαθύτερο αίτιο που χρήζει ειδικής παρέμβασης.
Προσχολική ηλικία
Τα παιδιά νηπιακής ηλικίας είναι λογικό να αντιμετωπίζουν προβλήματα στην άρθρωση των λέξεων και στον τρόπο σύνταξης των προτάσεων, γι’ αυτό δε χρειάζεται να αγχωνόμαστε και να βιαζόμαστε για το λόγο των παιδιών. Πολλά παιδιά σε αυτή τη φάση συνηθίζουν να μη λένε σωστά κάποιες λέξεις ή να αντικαθιστούν κάποια σύμφωνα ή φωνήεντα με κάποια άλλα. Παρ’ όλα αυτά, σε γενικές γραμμές, μέχρι και την ολοκλήρωση του τρίτου έτους της ηλικίας του παιδιού, η ομιλία του πρέπει να είναι αρκετά κατανοητή προς τους μεγαλύτερούς του, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.
Εάν, βέβαια, το παιδί δυσκολεύεται στο να διηγηθεί πώς πέρασε, για παράδειγμα, τη μέρα του στο σχολείο, αν δε συμμετέχει σε συζητήσεις, αν επαναλαμβάνει λέξεις, συλλαβές ή ήχους, αν δεν αντιλαμβάνεται ή δεν εκτελεί εντολές που του δίνονται, είτε απλές είτε σύνθετες, πρέπει να απευθυνθούμε σε κάποιο λογοθεραπευτικό κέντρο για διάγνωση. Μερικά ακόμη στοιχεία που θα πρέπει να μας κάνουν να ανησυχήσουμε είναι το αν απαντά σε μια ερώτησή μας, επαναλαμβάνοντάς την – αυτό ονομάζεται ηχολαλία και συχνά είναι σύμπτωμα αυτισμού – ή το αν δεν μπορεί να δείξει αυτό που του υποδεικνύουμε στο βιβλίο. (λ.χ. «πού είναι το παιδάκι στην εικόνα;», κι εκείνο δεν κατανοεί τι του ζητάμε και μας ζητά να του ξανακάνουμε την ερώτηση, ή γυρνά σελίδα, χωρίς να έχει αντιληφθεί την ερώτηση).
Αξίζει να σημειωθεί πως σε περιπτώσεις που υπάρχει διάγνωση για αυτισμό, σύνδρομο Down, βαρηκοΐα – κώφωση κλπ., καλό είναι το παιδί να εντάσσεται άμεσα σε πρόγραμμα λογοθεραπείας, κάτι που είναι γνωστό και ως πρώιμη παρέμβαση. Ένα τέτοιο πρόγραμμα μπορεί να περιλαμβάνει είτε απλές συμβουλές προς τους γονείς για την ανάπτυξη λόγου/επικοινωνίας είτε/και ειδικές λογοθεραπευτικές ασκήσεις. Αν το παιδί παρουσιάσει προβλήματα κατά την πορεία της ανάπτυξής του, τότε οι γονείς πρέπει να ζητήσουν συμβουλές από λογοθεραπευτή το συντομότερο δυνατό ώστε ο ίδιος να κρίνει εάν το παιδί είναι σε θέση να παρακολουθήσει συνεδρίες λογοθεραπείας και, γενικότερα, σε τι πρόγραμμα ακριβώς πρέπει να ενταχθεί.
Σε κάθε περίπτωση, για τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, οι γονείς οφείλουν να συνεργαστούν σε μεγάλο βαθμό με τον ειδικό που θα παρακολουθεί και θα καθοδηγεί το παιδί και να δομηθεί μεταξύ τους μια σχέση εμπιστοσύνης, όπως επίσης, οφείλουν να ενημερωθούν κατάλληλα για τον τρόπο προσέγγισης της λογοθεραπείας αλλά και τον τρόπο με τον οποίο μπορούν κι οι ίδιοι να βοηθήσουν και να ενδυναμώσουν την όλη διαδικασία.
Βασιλεία Καραφυλίδου
Παιδαγωγός – “Κοινωνία, εκπαίδευση και παιδαγωγική” MSc
