«Κάθε ασθένεια είναι ένα μουσικό πρόβλημα. Ο γιατρός οφείλει να βρει ποιeς «δίνες» πρέπει να περιστρέψει ώστε να επανέλθει η αρμονική ενορχήστρωση του οργάνου Άνθρωπος. Η δόνηση είναι νόμος, η μουσική είναι δόνηση. Η δόνηση είναι κίνηση και η κίνηση είναι το καθοριστικό στοιχείο της ζωής στον κόσμο μας.»
Οι θεραπευτικές ιδιότητες της μουσικής ήταν γνωστές σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς, χρειαζόταν όμως να φτάσει ο 20ος αιώνας για να συστηματοποιηθεί η επιστήμη της μουσικοθεραπείας και να αποτελέσει αναγνωρισμένο επάγγελμα υγείας. Η μουσικοθεραπεία, λοιπόν, ορίζεται ως η ειδική εφαρμογή της μουσικής στην υπηρεσία των παιδιών με ανάγκες στην πνευματική και σωματική υγεία, στην αποκατάσταση ή στην ειδική αγωγή. Μέσα από τη δημιουργία και την έκφραση, στόχος είναι η μουσική να γίνει το μέσο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης μεταξύ του παιδιού και του θεραπευτή, και το εργαλείο για την επίτευξη θεραπευτικών στόχων. Η μουσικοθεραπεία στοχεύει στην ανάπτυξη των δυνατοτήτων και την αποκατάσταση λειτουργιών του παιδιού, έτσι ώστε αυτό να πετύχει μια καλύτερη ποιότητα ζωής μέσω της πρόληψης, της αποκατάστασης ή και της θεραπείας.
Η μουσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει παιδιά με:
– Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (Αυτισμός, Asperger, Σύνδρομο Rett)
– Εγγενείς διαταραχές/σύνδρομα (Σύνδρομο Down, Σύνδρομο Εύθραστου Χ κ.α)
– Διαταραχή Ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα
– Δυσκολίες/διαταραχές στην επικοινωνία
– Νευρολογικές παθήσεις (π.χ σύνδρομα, εγκεφαλική παράλυση)
– Μαθησιακές δυσκολίες
– Νοητική υστέρηση
– Συναισθηματικές δυσκολίες
– Προβλήματα συμπεριφοράς
– Κινητικές δυσκολίες
Τα οφέλη της μουσικοθεραπείας εντοπίζονται στην ανάπτυξη επικοινωνιακών και λεκτικών δεξιοτήτων, της ικανότητας για συγκέντρωση, βελτίωση λόγου και ομιλίας, της ενίσχυσης του αισθήματος της αυτοπεποίθησης,της ανάπτυξης αδρής και λεπτής κινητικότητας καθώς και στη διεύρυνση δεξιοτήτων συντονισμού της κίνησης.
Προτεινόμενες ασκήσεις μουσικοθεραπείας είναι:
1. Η ενασχόληση των παιδιών με πνευστά όργανα (φλάουτο, φλογέρα, όμποε) που βοηθάει πολύ τα παιδιά με διαταραχές του λόγου, καθώς διεγείρει και τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια και αυτό βοηθάει στην αποκατάσταση γλωσσικών και λεκτικών δεξιοτήτων.
2. Η καθοδήγηση ανάγνωσης λέξεων ή κειμένων που γίνεται με τις μουσικές νότες στο πεντάγραμμο (γράφονται οι νότες στο πεντάγραμμο και κάτω από κάθε νότα γράφεται και μια συλλαβή), ο σχηματισμός ποιημάτων (με ή χωρίς μελωδία) με γράμματα που μοιάζουν ηχητικά ( π.χ. φ-θ) και η χρήση της ομοιοκαταληξίας, είναι μέθοδοι που βοηθούν πολύ τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.
3. Η απαλή ή κλασική μουσική με ακουστικά, ηρεμεί το παιδί και το βοηθάει να εκφραστεί με τη ζωγραφική (την ώρα που ακούει μουσική, ο θεραπευτής του ζητάει να ζωγραφίσει. Αυτό βοηθάει πολύ τα παιδιά με Δ.Ε.Π.Υ και τα παιδιά με ψυχιατρικές ή ψυχοσωματικές διαταραχές.
4. Ο συνδυασμός τραγουδιού, μουσικού οργάνου και αντικειμένων που συνδυάζονται με την κίνηση (π.χ. μπάλες, ραβδιά, τουβλάκια), ενισχύουν την αισθησιοκινητική ανάπτυξη παιδιών με αυτισμό και νοητική υστέρηση.
5. Τέλος, η αυτοσχέδια παραγωγή μουσικών ήχων (π.χ. Έχουμε τρία βάζα, όπου στο πρώτο βάζουμε ρύζι, στο δεύτερο φασόλια και στο τρίτο ζάχαρη. Ανάλογα με το μέγεθος των τροφών, παράγεται και ο αντίστοιχος ήχος). Η ανάγνωση κειμένων, συνοδευόμενη από παλαμάκια ή χτύπημα του μολυβιού βοηθάει πολύ στον ηχητικό συντονισμό καθώς εκπαιδεύεται σε μεγάλο βαθμό το αυτί και μειώνεται η διάσπαση προσοχής.
«Η μουσικοθεραπεία είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας. Οι στόχοι της είναι ιδιαίτερα ευεργετικοί καθώς προωθούν θετικά τόσο την κοινωνικότητα όσο και λεκτική και μη- λεκτική επικοινωνία των παιδιών με δυσκολίες. Ας την εντάξουμε, λοιπόν, στον κόσμο της μουσικής».
Μιχάλης Μαμάρας
Πτυχιούχος Κλασικής Φιλολογίας του ΑΠΘ, Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση (MSc) και Επιμόρφωση στη Σχολική Ψυχολογία – Εκπαιδευτικό προσωπικό των ΚΔΑΠ ”Μεγαλώνουμε Μαζί”
