«Όλοι είναι ιδιοφυίες. Αλλά αν κρίνεις ένα ψάρι από την ικανότητα του να σκαρφαλώσει σε ένα δέντρο, θα περάσει όλη του τη ζωή νομίζοντας ότι είναι ηλίθιο, Albert Einstein»
«Οι άνθρωποι μαθαίνουν δίνοντας νόημα σε κάτι. Το σχολείο πολλαπλής νοημοσύνης ταιριάζει ειδικά στην ενεργητική μάθηση, γιατί καθιστά τον καθέναν από μας ικανό να χρησιμοποιεί τα δυνατά του σημεία, τις δυνατότητές του και τα πάθη του για να δημιουργήσει νόημα»
Η θεωρία της πολλαπλής νοηµοσύνης δεν είναι µία παιδαγωγική προσέγγιση. Έχει όµως σηµαντικές επιδράσεις στο έργο πολλών εκπαιδευτικών ανά τον κόσµο. Καταρχήν βασίζεται στο παιδί ως σύνολο
παρά στην αξιολόγησή του από ένα σύνολο βαθµών. Για αυτό τονλόγο, αµφισβητεί την εφαρµογή των γνωστών τεστ νοηµοσύνης στα σχολεία, καθώς τα συγκεκριµένα τεστ στηρίζονται µόνο στη γλωσσική
και λογική/µαθηµατική ικανότητα, αγνοώντας τις υπόλοιπες. Επιπλέον, αυτά τα τεστ απαιτούν από τον υποψήφιο να βρει απαντήσεις µέσα από δεδοµένα και συµφραζόµενα, χωρίς να διερευνώνται οι ιδιαίτερες ικανότητές και το πολιτισµικό του υπόβαθρο. Η γνώση των ατοµικών ιδιαιτεροτήτων και ικανοτήτων των µαθητών/-τριών βοηθά τον/την εκπαιδευτικό να οργανώσει τις διδακτικές του/της
στρατηγικές το, µε σκοπό να είναι επαρκείς για όλους τους µαθητές, έτσι ώστε οι τελευταίοι να µπορέσουν να επιτύχουν πιο αποτελεσµατικά τους µαθησιακούς τους στόχου (Εξατοµικευµένη µάθηση, την οποία για πρώτη φορά την εφάρμοσε η Maria Montessori).
Επιπροσθέτως, μία ακόμη µεθοδολογική προσέγγιση που συµφωνεί µε το πνεύµα των πολλαπλών νοηµοσυνών είναι και το σχέδιο εργασίας – δράσης (project) (πατέρες του οποίου θεωρείται ο John
Dewey και William Kilpatrick), χάρη στο οποίο οι µαθητές µαθαίνουν να ανακαλύπτουν, να εξηγούν και να επιλύουν προβλήµατα, δουλεύοντας οµαδικά και συνεισφέροντας ο καθένας αυτό που µπορεί ανάλογα µε τις γνώσεις, τις ιδιαίτερες κλίσεις και τις ικανότητές του. Επιπλέον, η συγκεκριµένη µέθοδος ενισχύει την ολιστική και δηµιουργική προσέγγιση της γνώσης, καθώς για τον σχεδιασµό, την επεξεργασία και την ολοκλήρωσή του απαιτείται διαθεµατική προσέγγιση (cross-curricular approach), η οποία αναφέρεται σε πιθανούς συνδέσµους µεταξύ των διαφόρων µαθηµάτων του αναλυτικού προγράµµατος υπό το πρίσµα ενός συγκεκριµένου θέµατος και η οποία αποβλέπει στην ολόπλευρη
ανάπτυξη των µαθητών, εναρµονίζοντας τη σχολική µε τη βιωµατική γνώση. Επίσης, η µέθοδος project περιλαµβάνει πάντα κι ένα κοµµάτι αξιολόγησης. Τόσο ο Gardner, όσο και οι εκπαιδευτικοί που
επηρεάστηκαν από τη θεωρία των πολλαπλών νοηµοσυνών στη διδακτική τους πρακτική πιστεύουν ότι, τόσο η οµαδική αξιολόγηση, όσο και η αυτοαξιολόγηση επιτρέπουν στον εκπαιδευόµενο να
συνειδητοποιήσει τις ικανότητες και τις αδυναµίες του και να αναζητήσει τρόπους εξέλιξής του.
Παράλληλα, η λεγόµενη «οχηµατική µέθοδος» συνάδει µε τη θεωρία των πολλαπλών νοηµοσυνών. Όταν ο εκπαιδευτικός εφαρµόζει τη συγκεκριµένη µέθοδο, χρησιµοποιεί ως όχηµα κάτι που έχει ενδιαφέρον για το µαθητή, στο οποίο θα επιβιβάσει το µη ελκυστικό µήνυµα. Στην παιδαγωγική που εµπνέεται από τη θεωρία του Gardner αξιοποιούνται όλες οι «γλώσσες» που µιλούν οι µαθητές και χρησιµοποιούνται ως εργαλεία µάθησης, µε σκοπό τη βαθύτερη κατανόηση των γνωστικών αντικειµένων και την αξιοποίηση των όσων µαθαίνονται στην επίλυση προβληµάτων. Εποµένως η θεωρία των
πολλαπλών νοηµοσυνών συµβαδίζει µε ένα πολύπλευρο µαθητοκεντρικό τρόπο διδασκαλίας, που στοχεύει στη διεύρυνση των οπτικών γωνιών µέσα από τις οποίες οι µαθητές αντιλαµβάνονται τον
κόσµο. Σύµφωνα µε τον Gardner, υπάρχουν εκατοντάδες τρόποι επιτυχίας και πάρα πολλοί και διαφορετικοί δρόµοι, για να φτάσει κανείς εκεί.
Ο ρόλος του σχολείου
1) Ο Gardner τονίζει τον ρόλο του πολιτισμού στην ανάπτυξη κάθε είδους νοημοσύνης.
2) Κύριος «ένοχος» για την άνιση ανάπτυξή τους θεωρείται το σχολείο, που επικεντρώνεται στην καλλιέργεια δύο µόνο τύπων: γλωσσικής και λογικοµαθηµατικής, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα τις υπόλοιπες.
3) Είναι πολύ σημαντικό, ο κάθε μαθητής να μαθαίνει με το δικό του τρόπο και ο δάσκαλος να διδάσκει με πολλαπλούς τρόπους.
Οι αρχές του σχολείου πολλαπλής νοημοσύνης
Όλοι οι μαθητές είναι ευφυείς με τον δικό τους τρόπο και πρέπει να:
– Έχουν ευκαιρίες να χρησιμοποιούν την ευφυΐα τους
– Αξιολογούνται με τρόπο δίκαιο ως προς τη νοημοσύνη
– Έχουν ευκαιρίες να επιλύουν προβλήματα της πραγματικής ζωής
– Διδάσκονται και να κατανοούν
– Μαθαίνουν και να αναπτύσσουν τα είδη της προσωπικής τους νοημοσύνης σε μια κουλτούρα σεβασμού
– Μαθαίνουν μέσω των διαφορετικών ειδών νοημοσύνης τους
– Δείχνουν ικανότητα στις διαφορετικές ευφυΐες
Ο στόχος της εκπαίδευσης
– Ο στόχος της εκπαίδευσης (πρέπει να) είναι το να βοηθά τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν καλύτερα το μυαλό τους, ώστε να καταλάβουν τι είναι αληθινό και τι ψεύτικο στον κόσμο, τι είναι ωραίο και τι όχι, τι είναι ηθικό και τι όχι.
– Ο στόχος, δηλαδή, πρέπει να είναι η Κατανόηση του κόσμου αλλά και η βούληση της αλλαγής του προς το καλύτερο (η κατανόηση δεν είναι αυτοσκοπός).
«Στην κρίσιμη στιγμή, ο άνθρωπος δεν κρίνεται από το τι έχει
διαβάσει, αλλά από το τι έχει κάνει.
Και δεν κρίνεται από το πόσο καλά έχει μιλήσει, αλλά από το
πόσο ηθικά έχει ζήσει, Gardner»
Ιωακείμ Έλενα,
Παιδαγωγός – Ειδική Παιδαγωγός ΜS
