“Ο άνθρωπος εξακολουθεί να είναι ο πιο ξεχωριστός υπολογιστής από όλους”   John F. Kennedy

Η τεχνολογία βρίσκεται παντού γύρω μας και πλέον αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας κάθε σύγχρονου ανθρώπου, ακόμη και των πιο νέων σε ηλικία. Τηλεόραση, tablet, laptop, κονσόλες παιχνιδιών βρίσκονται σε κάθε σπίτι και χρησιμοποιούνται όχι μόνο ως μέσο ψυχαγωγίας και χαλάρωσης αλλά και ως εργαλείο εκπαίδευσης και εργασίας. Ακόμη, είναι γεγονός πως στην τρέχουσα πραγματικότητα, τα παιδιά, από πολύ μικρή ηλικία, είναι αρκετά εξοικειωμένα με την τεχνολογία, χρησιμοποιώντας τα προϊόντα της με μεγάλη δεξιότητα. Ωστόσο, μέσα από μία τέτοια κατάσταση γεννάται, αυτόματα, το ερώτημα κατά πόσο επηρεάζει αρνητικά ή θετικά την ανάπτυξη του παιδιού, από κάθε άποψη, η έντονη ενασχόληση με την τεχνολογία; Πόσο χρόνο πρέπει να περνούν τα παιδιά μπροστά από μία οθόνη; Μπορούμε να θέσουμε κάποια όρια ως γονείς; Πώς;

Λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, είναι απόλυτα λογικό να υπάρχει μεγάλη εξοικείωση των παιδιών με την τεχνολογία, κάτι που σίγουρα, σε αρκετά μεγάλο βαθμό, προάγει το γνωστικό τους δυναμικό και βοηθά την ανάπτυξη δεξιοτήτων που σχετίζονται με την παρατηρητικότητα, τη μνήμη, τη συγκέντρωση και την αλληλουχία και ειδικά στα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Αδιαμφισβήτητα, η χρήση της τεχνολογίας και του διαδικτύου μπορούν να προσφέρουν μια διαδραστική εμπειρία μάθησης, η οποία, σε κάποιες περιπτώσεις, επιφέρει καλύτερα αποτελέσματα συγκριτικά με την κλασική εκπαιδευτική διαδικασία.

Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί, τα τελευταία χρόνια, πως τα νέα παιδιά μπορούν εύκολα να εθιστούν στην τεχνολογία όταν γίνεται κατάχρησή της και όταν δεν τοποθετούνται, εξ αρχής, κάποια όρια από τους γονείς. Πολύ συχνά, η ενασχόληση με το tablet ή κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι μονοπωλεί το ενδιαφέρον και την προσοχή του παιδιού, κάτι που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την παραμέληση των μαθητικών του υποχρεώσεων ή και την έλλειψη επιθυμίας για οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα.

Αρνητικές συνέπειες ενδέχεται να υπάρξουν και στο ζήτημα της κοινωνικοποίησης του παιδιού. Όταν το παιδί περνά υπερβολικά ώρες μπροστά σε μια οθόνη, απορροφάται στο περιβάλλον της εικονικής πραγματικότητας, χάνοντας στιγμές παιχνιδιού και φυσικής αλληλεπίδρασης με τους φίλους του. Απόρροια της παραπάνω κατάστασης είναι η απουσία δημιουργικής και ωφέλιμης εκτόνωσης, η απώλεια της κοινωνικής τους ταυτότητας και η σταδιακή κοινωνική απομόνωση.

Σίγουρα, υπάρχουν αρκετά παιδιά που διαθέτουν ανεπτυγμένη ευφυΐα και η ενασχόληση με την τεχνολογία μπορεί να διευρύνει ακόμη περισσότερο τις γνώσεις τους. Στον αντίποδα αυτών των περιπτώσεων βρίσκονται τα παιδιά που από πολύ νωρίς επισκέπτονται το ιατρείο του αναπτυξιολόγου, καθώς εμφανίζουν δυσκολίες στη μάθηση, κυρίως λόγω του ανεπαρκούς χρόνου ενασχόλησης με τα μαθήματα ή λόγω κούρασης, στην αδρή κίνηση, επομένως και στη φυσική κατάσταση, αλλά και στην ποιότητα ζωής τους.

Ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης;

Κρίνεται απαραίτητο, από τους γονείς κυρίως, να διευκρινιστεί πως το διαδίκτυο και η χρήση της τεχνολογίας, γενικότερα, μπορούν να αποτελέσουν πηγή μάθησης και ψυχαγωγίας, στα επιτρεπτά, όμως, πλαίσια. Πιο ειδικά, θα πρέπει να έχουν τεθεί από πριν σαφή όρια στον χρόνο απασχόλησης του παιδιού μέσω των ηλεκτρονικών παιχνιδιών ή του διαδικτύου. Το όριο αυτό θα πρέπει να τηρηθεί ακόμη και στην περίπτωση που το παιδί φέρει αρχικά αντίδραση, ενώ σημαντικό είναι να υπάρχει κοινή γραμμή των γονέων σε αυτό το ζήτημα.

Πρέπει πάντα να θυμόμαστε πως οι γονείς για τα παιδιά αποτελούν το πιο ισχυρό πρότυπο. Δε γίνεται, για παράδειγμα, να ζητούμε από το παιδί να μην έχει το tablet στο τραπέζι, τη στιγμή που εμείς οι ίδιοι ασχολούμαστε με το κινητό! Ακόμη, οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν το περιεχόμενο των παιχνιδιών με τα οποία παίζουν τα παιδιά τους, τις ιστοσελίδες που επισκέπτονται και ποιοι τα προσεγγίζουν στα διαδικτυακά μέσα. Τέλος, δεν πρέπει να αμελούμε ποτέ σημάδια περίεργης ή διαφορετικής συμπεριφοράς των παιδιών και καλό είναι να μη διστάζουμε να συμβουλευτούμε τους ειδικούς για τυχόν απορίες και προβληματισμούς.

Δεν πρέπει, λοιπόν, να ξεχνάμε πως τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και η χρήση της τεχνολογίας έχουν βελτιώσει την καθημερινότητα του ανθρώπου σε πολλούς τομείς αλλά ταυτόχρονα εγκυμονούν πολλοί κίνδυνοι εξαιτίας της μη ορθής ή λανθασμένης χρήσης τους. Συχνά, ακόμη και οι ίδιοι οι γονείς καταφεύγουν στη χρήση του tablet και του υπολογιστή, ως μια εύκολη και γρήγορη λύση απασχόλησης των παιδιών. Η πραγματικότητα, όμως, αυτή είναι που κάνει επιτακτική την ανάγκη για επιλεκτική χρήση των ηλεκτρονικών μέσων από την πλευρά των παιδιών και για πιο έντονη επιτήρησή τους από κάποιον μεγαλύτερο, ώστε να αποφευχθεί ο οποιοσδήποτε κίνδυνος και η πλοήγηση στο διαδίκτυο να πραγματοποιείται με σύνεση και μέτρο.

Βασιλεία Καραφυλίδου

Παιδαγωγός – “Κοινωνία, εκπαίδευση και παιδαγωγική” MSc – Εκπαιδευτικό προσωπικό των ΚΔΑΠ ”Μεγαλώνουμε Μαζί”